10 Haziran 2013 Pazartesi

Dünyadaki İlk Klima

http://www.dunyaninilkleri.com/wp-content/uploads/2013/06/ilk-klima.jpg
Dünyadaki İlk Klima

ilk klima Dünyadaki İlk Klima
ilk klima

Dünyadaki ilk klima Sackett-Wilhelms isimli firmada çalışan William Timmis tarafından 1902 yılında icat edilmiştir. Klimanın icadı ile günümüzde iklimlendirme adı verilen sistemin başlangıcı olmuştur. Dünyada ilk klima New York’ta Rivoli Sineması’nda ilk defa denenmiştir.

Klima, soğutma çevrimi kullanılarak bir ortamdan ısı çekmek (yani ortamın sıcaklığını azaltmak),fazla nemini alıp ortama taze hava sağlamak için tasarlanmış sistem veya mekanizmadır.

Yüksek teknoloji imzası taşıyan, yani elektrikli bir alet olarak ortamı soğutan ilk cihaz olan ilk klima, 1902′de Sackett-Wilhelms adlı litografik basım yapan bir fabrikada işletme müdürlüğü görevini yürüten William Timmis adlı Amerikalının aşırı terlemesi sonucu doğdu. Bu Amerikalı klimayı icat etti.

New York’un Brooklyn bölgesindeki fabrikada çalışan Timmis, kâğıtların bozuk çıkması üzerine vantilatör üreten Buffalo Forge Company adlı firmaya başvurdu. Fabrikaya gönderilen 26 yaşındaki mühendis Willis Haviland Carrier, kısa sürede kaloriferin yapım biçimini değiştirdi. Kaloriferin ısıttığı havayı odalara veren ve yazın da vantilatörler ile dışarıdaki havayı kalorifer boruları ile püskürten ve su ile serinleten Carrier, sistemin her zaman istenilen ısı ve nem oranında çalışmasını sağladı.

17 Temmuz 1902′de faaliyete geçen sistem, ‘Air Conditioning’ adı verilen ‘serinletici’ sistemin de doğuşunu müjdeledi.

Yapay havalandırma ve yapay soğutma sistemleri artık çağlardan beri kullanılıyor:Eskiden insanlar kapı girişlerine ıslak hasırlar asarak ya da konutlarını(hava akımlarını, evin içine girmeden önce avludaki fıskiyelerin arasından geçirmek yoluyla) serinlik sağlayacak şekilde tasarlayarak çözüm arıyorlardı. 19.yüzyıla gelindiğinde, havayı serinletmek için buzun önüne vantilatörler yerleştirilmeye başlanmıştı; ama Willis H. Carrier’in icadı olan bilimsel olarak tasarlanmış ilk klima için 1902′yi beklemek gerekti.

Carrier, 1901′de Cornell Üniversitesi elektrik mühendisliği bölümünden mezun oldu; aynı yıl Temmuz ayında Buffalo’daki Buffalo Forge Company’de çalışmaya başladı. Altı ay içinde şirketin araştırma geliştirme laboratuvarının başına getirildi. Buradaki ilk projelerinden biri, ısıtma bobinlerinden oluşan bir sistemden geçirildiğinde havanın ne kadar ısı soğurabileceğini belirlemekti; bulguları şirketin ısınma giderlerinde binlerce dolar tasarruf sağladı. İlk projelerinden bir başkası da soğutmaya yönelikti. Brooklyn’de Sackett-Wilhelms Lithographing and Publishing adlı matbaa şirketi, ısı ve nem değişimleri yüzünden kağıdın genleşmesi ve büzüşmesi sonucu baskı sürecinde renklerin donuklaşması gib bir sorun yaşıyordu. Willis H. Carrier; 17 Temmuz 1902′de bu şirket için dünyanın ilk klimasının tasarımlarını tamamladı: Klima, matbaanın ısı ve nem oranını hassasiyetle denetleyen 30 tonluk bir makinaydı.

Carrier, icadını geliştirmeyi sürdürdü ve iki yıl sonra 16 Eylül 1904′te püskürtmeli ilk klima sistemi olan “havayı işlemden geçiren aygıt” için patent başvurusu yaptı.

Eski Çağlarda Klima ve Eski Çağlarda Soğutma Sistemleri

Eski Roma’da su kemerlerinden gelen su, evlerin duvarlarının içinden dolaşarak geçiyor ve geçtiği yerleri soğutuyordu.

Orta Çağ’da Persler ise serinlemek için rüzgar değirmenlerini ve su sarnıçlarını kullanıyordu. Modern klima, 19. yüzyılda kimyada gerçekleşen gelişmeler sonucunda şekillenmeye başladı.

Elektrikli klimanın üretilmesinden önce ise soğutma aracı olarak vantilatörler ve buz küpleri kullanılıyordu. Madenlerde ve hastanelerde önlerine bu küpleri yerleştirilen vantilatörler sıcaklığı düşürmede oldukça başarılıydı. Ancak 2 aylık bir süreçte binlerce ton buz tüketiliyordu.

1911 yılında Willis Haviland Carrier, ilk elektrikli klimayı üretti. Üretilen ilk klimalarda kullanılan zararlı gazların sızması durumunda ölümler yaşanabiliyordu. Thomas Midgley, Jr ise 1928 yılında yanmayan ve zehirli olmayan kloroflorokarbon gazını üretti.

Kaynak: Zaman, Vikipedi, Milliyet


Dünyadaki İlk Klima