Dünyadaki İlk Pusula

http://www.dunyaninilkleri.com/wp-content/uploads/2013/01/ilk-pusula.jpg

Dünyadaki İlk Pusula

ilk pusula

Dünyadaki ilk pusula  mıknatıs taşı kullanarak 12. yüzyılda Çinli ve Avrupalı denizciler tarafından ayrı ayrı icat edilmiştir.

Pusula oldukça eski olan bir yön bulma aletidir. Eskiden denizciler pusula ile yönlerini tayin etmekteydiler.

Pusula, başlıca olarak seyrüseferde ve arazi tetkikinde kullanılan, Dünya üzerinde yön tespit etmeye yarayan cihazdır. Pusulalar; manyetik veya cayroskopik olarak ya da bir yıldıza göre yön belirleme prensipleriyle çalışırlar. En eski pusula türü, Dünya ’nın manyetik alanına göre yönleri gösteren manyetik pusula olmakla birlikte sıklıkla pusula sözcüğü, manyetik pusula ile eş anlamlı olarak kullanılır.

Demir bir çubuğun kuzeye dönmesini sağlayan manyetik özellik, niteliği anlaşılmadan çok önce kullanılıyordu. 11. yüzyılda bir saman çöpü üzerine yerleştirilen iğne, su dolu bir kaba bırakılıyor ve böylece “ilkel bir pusula” kullanılmış oluyordu. Daha önceleri gemiciler, yönlerini gündüzleri güneşe, geceleri de Kutup Yıldızı’na bakarak saptıyorlardı. Su üstündeki saman çöpü yöntemi, ne yazık ki fırtınalı havalarda kaptaki sular boşaldığından pusula iyi sonuç vermiyordu. 1250 yılında, Akdeniz’deki gemiciler, iğneyi su üstüne bırakmak yerine, işaretli bir kartın ortasında yükselen bir desteğin üzerine iliştirdiler. 16. yüzyılda pusula, özel yalpa çemberleri üzerine oturtuldu ve sabit bir yere monte edildi.

Pusulanın yanında demirden bir cisim bulunursa, ibre etkilenir ve yanlış yön gösterir. 19. yüzyılda gemilerin demir aksamlı yapılmaları üzerine denizciler, pusula üzerinde çok daha ciddi durmak zorunda kaldılar ve manyetik alanın ne olduğunu öğrenerek, pusulalarının yanına koydukları bir başka demir parçasıyla, geminin manyetik alanının pusula üzerinde oluşturduğu sapmayı giderdiler. 20. yüzyılla birlikte, uçak ve gemilerde jiroskop denilen pusulalar kullanılmaya başlandı. İlk deneme, 1908′de Almanya’da yapıldı, ama 1910′da ABD donanmasının “USS Delaware”
adlı gemisinde ilk başarılı sonuç alındı.

Pusulanın özellikleri

• Dönebilen mıknatıssal iğne, kuzeyi gösteren ucu kolay görülmesi için diğerinden farklı renkte olur.
• İçi sıvı ile dolu olan döner kapsül ve pusula iğnesi bulunur. Kapsülün görevi pusula iğnesindeki titreşimleri azaltarak daha doğru sonuç elde etmeyi sağlamaktır.
• Kapsül çevresindeki bilezik, üzerinde 0-360 arasında dereceler işaretlenir.
• Pusula iğnesinin altında yön oku ve yön okuna paralel olan meridyen çizgileri bulunur ve bunlar kapsül ile birlikte dönerler.
• Referans çizgisi ve açı değerleri yön oku ve meridyen çizgilerinin bulunduğu düzlemden okunur.
• Tabanın şeklinin dikdörtgen ve şeffaf olması, döner kapsül altında gidilecek yeri gösteren okun bulunması ve pusulanın kenarının uzun olması kullanım açısından kolaylık sağlar.
• Çevresindeki hesaplama cetvelinde metrik ve inç olarak işaretlenmiş sınırlı cetvel ile birim çevirmelerine kolaylık sağlayarak kısa mesafe ölçümlerini de kolaylaştırır.
• Pusula kullanılarak sadece kuzey yönü değil diğer ana yönler ve ara yönler de bulunabilir.

Dünyadaki İlk Pusula